رفتن به بالا
  • یکشنبه - 13 شهریور 1401 - 15:52
  • کد خبر : ۱۲۶۳۲
  • چاپ خبر : موسیقی مراسم عزاداری در بوشهر

موسیقی مراسم عزاداری در بوشهر

سوگواری فعلی و مراسم ویژه رسوم ماه های محرم و صفر در استان بوشهر که در کنار آیین های مذهبی تداوم یافته و در مراسم بزرگان مذهبی تا به امروز باقی مانده، یکی از باسابقه ترین انواع این مراسم در ایران محسوب می شود. به گزارش خبرآوا، در قدیم اهالی بوشهر با سیاهپوش کردن اماکن […]

سوگواری فعلی و مراسم ویژه رسوم ماه های محرم و صفر در استان بوشهر که در کنار آیین های مذهبی تداوم یافته و در مراسم بزرگان مذهبی تا به امروز باقی مانده، یکی از باسابقه ترین انواع این مراسم در ایران محسوب می شود.

به گزارش خبرآوا، در قدیم اهالی بوشهر با سیاهپوش کردن اماکن عمومی و تعطیل کردن کسب و کار خود در روزهای عزاداری، برای ادای احترام به شهدای عاشورا با پای برهنه از منزل خارج شده و به سینه زنی و عزاداری می پرداختند.

مراسم عزاداری بوشهر با سنج و دمام‌زنی و سینه‌زنی مخصوص که نظم و هماهنگی مثال‌زدنی دارد شناخته می‌شود.

دمام، سازی کوبه‌ای است که از کشیدن پوست روی دو سر یک تنه درخت خالی شده و بندکشی آن ساخته می‌شود. سنج نیز شامل دو صفحه فلزی به شکل دایره است که برخورد آن‌ها با هم صدایی مثل زنگ تولید می‌کند.

در مراسم عزاداری از بوق نیز استفاده می‌شود. این بوق معمولا از جنس شاخ گوزن آفریقایی یا بزکوهی ساخته شده که با دمیدن در یک سر آن، که دارای سوراخی کوچک است، صدای بلندی تولید می‌شود که حتی از دوردست قابل شنیدن است. استفاده از سنج و دمام از مهم‌ترین سازهای مراسم محرم در بوشهر به حساب می‌آید.

شاید مشهورترین وجه تمایز مراسم محرم در بوشهر با سایر شهرهای ایران، حضور سنج و دمام در عزاداری باشد. مراسم دمام‌زنی پیش‌درآمدی است بر مراسم عزاداری و در واقع با جلب نظر مردم آ‌ن‌ها را به حضور در مراسم سینه‌زنی دعوت کرده و شروع مراسم سینه زنی را اعلام می‌کند. مراسم سنج و دمام یکی از پرشورترین، و دیدنی ترین مراسمات بوشهر به شمار می رود.

گروه دمام‌زنی شامل هفت دمام‌زن است که به سه دسته با سه نقش متفاوت تقسیم می‌شوند. در خط مقدم گروه یک نفر با لقب اشکون، برگرفته از واژه شکستن، حضور دارد. علت این نام‌گذاری نقش اشکون در شکستن ریتم با تک نوازی و ضد ضرب نواختن است.
در کنار او، دو دمام‌زن دیگر با نام غمبر حضور دارند که رو‌به‌روی هم می‌ایستند و ریتمی متفاوت از جمع اجرا می‌کند. ریتم اشکون و غمبرها به نوعی مکمل هم هستند و غمبرها زیرصدای لازم برای اشکون را ایجاد می‌کنند. در گروه سوم، چهار نفر دمام زن دیگر هم حضور دارند که ریتم ساده‌تری نسبت به گروه دوم می نوارند.

مراسم دمام‌زنی با نواختن بوق آغاز می‌شود. دمام‌زن‌ها ابتدا با ریتم کندی نواختن را آغاز می‌کنند و رفته‌رفته ریتم گروه تندتر می‌شود. دمام‌زن‌ها گاهی جای خود را با هم عوض می‌کنند تا فردی تازه نفس شور‌ و‌ شوق نواختن را نگه دارد.

در تمام این مدت هم سنج‌زن‌ها گروه را همراهی می‌کنند. برخی همگام با ریتم دمام‌زن‌ها سنج‌ها را به صدا در می‌آورند و برخی دیگر به اصطلاح ریز می‌گیرند و ریتم را خرد می‌کنند. سپس در اوج آهنگ زمانی که اشکون تک‌نوازی را تمام می‌کند بوق دوباره نواخته می‌شود و گروه به سمت مسجد محله خود حرکت می‌کند.

در همین رابطه، قطعات موسیقی، آلبوم ها و نوحه های بوشهری فراوانی وجود دارد که در آنها می توان به نحوه نواختن سنج و دمام توجه کرد. از این جمله آلبوم اربعین در بوشهر است که در سال 1385 منتشر شده و شامل نوحه های جهانبخش کردی زاده و حسین خرمایی است. ضبط و متن این آلبوم تیز برعهده فوزیه مجد، پژوهشگر موسیقی نواحی بوده است.

در این مجموعه مراسم نوحه خوانی و نواختن سنج و دمام در اربعین سال ۱۳۵۲ در بوشهر منتشر شده است. مراسمی که سنج و دمام آغاز می شود و در آن از هفت دمام، هفت سنج و یک بوق استفاده می‌شود. قبل از حضور نوحه‌خوان اصلی، یک پیش‌خوان تعدادی نوحه می‌خواند تا بُرهای سینه شکل گیرند. بُرسینه به دایره‌ای از مردها، از پیر و جوان و خردسال، که دور نوحه‌خوان حلقه تشکیل می‌دهند گفته می‌شود. نوحه‌خوان منتظر می‌ماند تا حلقه‌ها شکل گرفته، بیشتر شوند و سپس وارد میدان شده، پیش‌خوان کنار می‌رود و نوحه‌خوانی شروع می‌شود.

می توانید نمونه ای از نواختن سنج و دمام و بوق بوشهری را از خبرآوا بشنوید:

خبرآوا / م. معیاریان

 

 

اخبار مرتبط


ارسال دیدگاه