این کتاب در بخش اول و مقدمه به سیر تاریخی پیدایش و تکامل زمینه‌خوانی، تعریف اجزای نوحه زمینه‌خوانی و آداب زمینه‌خوانی پرداخته است.

در قسمت اول می‌خوانیم: «از دوره صفویه به بعد عزاداری برای سیدالشهدا(ع) و یاران باوفای آن حضرت در همه جای کشور پهناور ایران رایج شد. مردم هر شهر و دیار با هر نوع گویش و فرهنگی که داشتند در ایام ماه محرم و صفر برای حضرت ابا عبدالله الحسین (ع) مجالس عزاداری برگزار می‌کردند و با برپایی مجالسی مانند روضه خوانی تعزیه، مجالس مقتل خوانی یا مجالس وعظ و خطابه عشق و ارادت خود را به پیامبر (ص) و ائمه معصومین (ع) و سالار شهیدان و شهدای کربلا ابراز می‌کردند.

در گذر زمان این مراسم و مجالس منظم‌تر و کامل‌تر می‌شد و روحانیون نقش به سزایی در ترویج فرهنگ عاشورا داشتند و همواره این مجالس توسط خود مردم به طور خودجوش برگزار می‌شد عشق و محبت به سالار شهیدان حضرت ابا عبدالله الحسین (ع) با جان مردم سرزمین ایران عجین شده است. این عشق آسمانی است و مردم ایران در همه عصرها و زمان‌ها و حکومت‌ها ثابت کرده اند که هرگز از حسین (ع) جدا نخواهند شد.

پیش از اینکه به تاریخچه آیین زمینه خوانی بپردازم، لازم می‌دانم که به معنی کلمه زمینه‌خوانی اشاره ای کنم. در بعضی از منابع و نیز در جلسات بعضی از مداحان کلمه زمینه‌ خوانی به کار رفته و در تعریف آن می‌گویند: در شروع مجلس سینه‌زنی راسته خوانی (دو دستی)، ابتدا زمینه خوانی می‌کنیم و ابیاتی در قالب و وزن نوحه بین چند مداح یا میان دار رد و بدل می‌گردد تا مجلس آماده شود. اما این دوره‌خوانی است.»

همچنین این کتاب مقدمه‌ای بر آوانگاری نوحه‌های آیین زمینه خوانی دارد. سپس آیین عزاداری و سینه‌زنی زمینه خوانی را معرفی می‌کند و آداب اجرای مجلس زمینه‌خوانی، آداب نوحه‌خوانی، پیش واقعه، عباس‌خوانی را شرح می‌دهد. در بخش‌های انتهایی کتاب هم فهرست سرایندگان نوحه‌ها، شرح سی نوحه آوانگاری شده، نوحه‌های دم‌گیری، ذکر خاتمه مجلس و سپس نسخه‌ها و تصاویر آورده شده است.

کتاب «‌طلوعی در غروب»؛ ادبیات و موسیقی در آیین عزاداری زمینه خوانی به کوشش علی عابدی در ۱۰۰۰ نسخه و ۵۹۰ صفحه با قیمت ۵۵۰ هزار تومان از سوی انتشارات مطالعات تاریخ معاصر ایران منتشر شده است.

منبع: حوزه