چهارمین نشست از سلسله نشست‌های تخصصی دومین جشنواره ملی عودنوازی با عنوان «تفاهم سنت و مدرنیسم در عودنوازی»، با حضور اساتید و نوازندگان برجسته این ساز برگزار شد.

به گزارش خبرآوا و به نقل از پایگاه جشنواره، در این نشست، مفاهیم کلیدی «سنت» و «نوآوری» به‌صورت جامع مورد بحث و بررسی قرار گرفت. نشست در فضایی صمیمانه، اما با رویکردی جدی و تخصصی برگزار شد و فرصتی مغتنم برای واکاوی این دو مفهوم بنیادین و تأثیرگذار در موسیقی ایرانی فراهم آورد. همچنین مرزهای سنتی این هنر به چالش کشیده شد و پتانسیل‌های نوآوری مورد توجه قرار گرفت.

مدیریت جلسه بر عهده‌ مجید ناظم‌پور بود و محمدرضا ابراهیمی، امیر فرهنگ اسکندری، نجمه صغیر و شهرام غلامی به‌ عنوان سخنرانان در این نشست حضور داشتند.

در آغاز نشست، آقای ابراهیمی با طرح موضوع «انقطاع تاریخی در موسیقی ایرانی»، به چالش‌های پیش‌روی درک صحیح از سنت اشاره کرد. وی با تأکید بر تأثیر عمیق فرهنگ، آیین، دین و اخلاق بر موسیقی سنتی، بر ضرورت بهره‌گیری از تجربیات بشری و پرهیز از خودمحوری تأکید کرد. دیدگاه‌های ایشان، بستری برای بحث‌های بعدی درباره‌ نحوه‌ی مواجهه با سنت در عصر مدرن و یافتن راهکارهایی برای حفظ اصالت موسیقی ایرانی همراه با نوآوری فراهم ساخت. وی همچنین اظهار داشت که انقطاع تاریخی در موسیقی ایران، درک سنت را دشوار کرده و بنابراین، هنرمندان باید با نگاهی پژوهش‌محور به سنت بنگرند.

در ادامه، خانم نجمه صغیر با تأکید بر اهمیت مدالیته در موسیقی سنتی ایرانی، آن را از ویژگی‌های بارز سنت معرفی کرد. وی با اشاره به آموزش ردیف آوازی به‌عنوان یکی از روش‌های مؤثر انتقال سنت‌های موسیقی ایرانی، به تفاوت میان نوازندگی سنتی و مدرن از حیث نگاه به مدالیته و تونالیته پرداخت. او معتقد بود که حفظ و ترویج مدالیته، یکی از راه‌های حفظ اصالت موسیقی ایرانی در برابر نوآوری‌های مدرن است. خانم صغیر همچنین با اشاره به گنجینه‌ غنی مقام‌ها و ملودی‌های مدال در موسیقی ایرانی، بر ضرورت توجه به این میراث در فرآیند نوآوری تأکید کرد.

در بخش بعدی، آقای مجید ناظم‌پور ردیف را یکی از مهم‌ترین نمودهای سنت در نوازندگی ایرانی معرفی کرد و بر اهمیت موسیقی مقامی و فولکلور ایران به‌عنوان منابعی غنی‌تر و کهن‌تر از ردیف‌های رایج کنونی تأکید ورزید. وی آموزش سینه‌به‌سینه و تقویت شنیدار را از راه‌های مؤثر در حفظ و انتقال سنت‌های شفاهی موسیقی ایرانی دانست. همچنین با اشاره به تنوع قومی و فرهنگی ایران، مطرح کرد که ردیف کنونی به‌تنهایی قادر به بازتاب هویت متنوع و غنی موسیقی ایرانی نیست. آقای ناظم‌پور سنت را نوعی «تقلید» معنا کرد و با اشاره به تأثیرات مثبت و منفی آن، بیان داشت که تقلید می‌تواند در عین حفظ اصالت، مانعی در برابر خلاقیت و نوآوری باشد.

آقای امیر فرهنگ اسکندری در بخش دیگری از نشست، به موضوع نوآوری در موسیقی و ظرفیت‌های ساز عود پرداخت. وی بر اهمیت آگاهی کامل از سنت برای خلق آثار جدید تأکید کرد و لزوم توجه به زیبایی‌شناسی و معیارهای هنری را در فرآیند نوآوری گوشزد نمود. او معتقد بود که نوآوری باید مبتنی بر خلاقیت و ابتکار شخصی هنرمند باشد و از تقلید صرف از موسیقی‌های دیگر پرهیز شود. همچنین، وام‌گیری از دیگر موسیقی‌ها را زمانی مفید دانست که در راستای ارتقای زیبایی‌شناسی موسیقی ایرانی باشد. وی با اشاره به ظرفیت‌های غنی ساز عود، استفاده‌ی خلاقانه از آن را در فرآیند نوآوری ضروری دانست.

در پایان نشست، یکی از حاضران بر اهمیت خلاقیت در آموزش موسیقی تأکید کرد و به مشکلات آموزشی در دانشگاه‌های موسیقی اشاره داشت. وی بر لزوم تمرین مستمر اساتید موسیقی و ایجاد فضایی برای پرورش خلاقیت هنرجویان تأکید کرد. همچنین دیدگاه‌هایی در مورد شیوه‌های نوین آموزش موسیقی ارائه داد که با استقبال شرکت‌کنندگان روبه‌رو شد. او خلاقیت را امری ذاتی دانست و تأکید کرد که نظام آموزشی باید هنرجویان را به تفکر خلاق و نوآوری ترغیب کند.

در مجموع، شرکت‌کنندگان نشست بر این باور بودند که سنت و نوآوری دو وجه مکمل یکدیگرند و برای پویایی و ماندگاری موسیقی ایرانی، هر دو لازم‌اند. هنرمندان باید با شناخت عمیق از سنت، به خلق آثار نو بپردازند و از تقلید صرف پرهیز کنند. همچنین، آموزش سینه‌به‌سینه و تقویت شنیدار، از مؤثرترین راه‌های حفظ و انتقال سنت‌های موسیقی ایرانی به شمار می‌رود. در نهایت تأکید شد که نوآوری باید با حفظ اصالت همراه باشد و نه به قیمت از دست دادن هویت موسیقی ایرانی