هم زمان با فرا رسیدن عید سعید فطر و ایام نوروز ویژه برنامه موسیقایی سمفونی نوروز با حضور سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و جمعی مهمانان داخلی و خارجی از جمله احمد میدری وزیر تعاون، کار رفاه و رفاه اجتماعی، رائد فرید زاده رئیس سازمان سینمایی، محمد اله‌یاری مدیرعامل بنیاد فرهنگی هنری رودکی، محمد مهدی احمدی مشاورعالی و مدیرکل حوزه وزارتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، حجت الله ایوبی دبیر ستاد جهانی نوروز و تعدادی دیگر شامگاه روز دوشنبه یازدهم فروردین در تالار وحدت تهران برگزار شد.

در این کنسرت که به میزبانی ستاد ملی جشن جهانی نوروز به رهبری ارکستر آرش امینی پیش روی مخاطبان قرار گرفت، گروهی از هنرمندان پیشکسوت و جوان عرصه موسیقی در قالب ارکستر سمفونیک و گروه با همراهی تعدادی از هنرمندان صاحب نام عرصه موسیقی نواحی با پوشش محلی در چند بخش به اجرای برنامه‌های مختلف موسیقی در حوزه نوروز خوانی و همچنین اجرای آثاری منتخبی مرتبط با نوروز به آهنگسازی بهزاد عبدی پرداختند.

غفور محمدزاده از هنرمندان و پژوهشگران موسیقی نواحی خراسان در آستانه سالگرد زنده یاد ذوالفقار بیتانه نوازنده و سازنده دوتار به مسئولان فرهنگی پیشنهاد داد تا مقام موسیقایی «دولا» را ثبت ملی کنند.

در یادداشت غفور محمدزاده آمده است:

استاد ذوالفقار بیتانه نوازنده و سازنده دوتار سیزده فروردین سال ۱۴۰۳ در کمال مظلومیت از دنیا رفت. استادی که خاندانش هشت نسل اهل هنر بوده‌اند.

مرحوم علی بیتانه پدر روانشاد ذوالفقار نه تنها دوتار بلکه سازهایی مثل نی لبک نیز می‌ساخت و در ساخت دوتار صاحب الگو بود. صاحب الگو بود یعنی برند بود. مثلاً دوتار کربلایی محمد معروف به کل محمد خوردو یا دوتار افراز، دوتار حسنقلی رضوانی اینها همه برند بودند و سازهای ساخت ایشان بسیار کمیاب و گران قیمت هست.

ذوالفقار بیتانه هفت سال داشت که دوتار نوازی را از پدر آموخت و ده ساله بود که ساز سازی را یاد گرفت.

این هنرمند در سال ۱۳۹۸ به عنوان گنجینه زنده بشری و میراث ناملموس معنوی ثبت ملی شد. رسمی که تازگی‌ها باب شده اما فقط عنوانی روی کاغذ است. چرا که این عنوان پرطمطراق هیچ آورده مادی برایشان نداشت. کاش روانشاد بیتانه در زنده بودنش مورد توجه و عنایت مسئولان قرار می‌گرفت تا می‌توانست حداقل رفاه نسبی را برای خانواده فراهم کند.

بیتانه هیچ گاه برای معاش ساز نزد. انسان وارسته ای که هیچ‌گاه خود را نیازمند کسی یا ارگانی نمی‌دانست. با این همه فرزندانش بلا استثنا از بزرگ و کوچک هنر پدر را به ارث برده‌اند. حمید، علی، هاشم، حامد. حتی پسر کوچک استاد حسام نیز دنباله رو مسیر پدر است. دختر استاد نیز پنجه شیرین و آینده‌ای روشن دارد. روشنایی که هرچند قائم به تلاش خود اوست اما برای نتیجه بهتر نیازمند عنایت مسئولان و توجهات آنهاست.

علاوه بر آرش امینی که در این کنسرت به عنوان رهبر ارکستر حضور داشت، امین غفاری به عنوان کنسرت مایستر، مژگان حسینی به عنوان تک نواز قانون، آلاله زارع طلب به عنوان راوی و آرمان مهربان در قالب گردآوری و ارکستراسیون آثار بخشی از اعضای گروه اجرایی را تشکیل می‌دادند. مسیری که به دلیل حال و هوای اجرای موسیقی در حوزه نوروز و ظرفیت بسیار بالایی که اقوام ایرانی در زمینه موسیقی و اجرای آثاری در حوزه نوروز دارند، شکل و قالب این کنسرت نیز را با دیگر پروژه‌های ارکسترال متفاوت و فضایی را ایجاد کرد که هم نشینی سازهای ایرانی و محلی درکنارهای سازهای جهانی حال و هوای متفاوتی را برای این اجرای زنده فراهم سازد.

آنچه در این پروژه موسیقایی که به نظرمی آید بخش اول اجرای عمومی آن محسوب می‌شود، تلاش گروه اجرایی برای ارائه یک موسیقی تلفیقی به بهانه نوروز و بهار بود که دست اندرکارانش سعی کردند با گردآوری هنرمندانی از اقصی نقاط ایران نمادی از وحدت، تنوع فرهنگی و همبستگی اقوام ایرانی را به واسطه موسیقی به مخاطب نشان دهند. شرایطی که به نظر می‌آید می‌تواند از چارچوب سالن‌ها نیز بیرون آمده و در صورت یک برنامه‌ریزی منسجم، طراحی مناسب و البته کارگردانی شده در فضاهای میدانی نیز به مخاطبان بیشتری ارائه شود.

فرزندان استاد بیتانه می‌دانند که از طریق دوتار نوازی نمی‌شود امرار معاش کرد بلکه فقط بخاطر دلشان است که پنجه به ساز می‌زنند. علی بیتانه دومین فرزند استاد است که دوتار می‌نوازد.

او می‌گوید زمانی بسیار مشتاق بودم که نوازندگی کنم اما برخورد نامناسب یکی از مسئولان چنان ذوقم را کور کرد که تا چند سال رغبتی به دوتار نوازی نداشتم تا اینکه پدر از بین ما رفت و لازم دیدم بیرق را از روی زمین بردارم.

هاشم فرزند دیگر استاد ضمن اینکه هنر نوازندگی را به ارث برده دوتار نیز می‌سازد؛ وی در حال حاضر در همان غرفه‌ای که پدر به عنوان کارگاه مشغول بود به ساخت ساز می‌پردازد.

قطعاً یادگاران استاد بیتانه در سایه توجه مسئولان می‌توانند یاد استاد را زنده نگه دارند و نامش را برای همیشه جاودان کنند. هرچند خودش با جان بخشی به چهار نفر نیازمند عضو توانست نامش را به عنوان هنرمندی جان بخش مانا کند اما فرزندانش هم در زنده نگهداشتن نام پدر از هیچ تلاشی دریغ نمی‌کنند.

دختر استاد سال‌های سال فرصت حضور در جشنواره‌های موسیقی جوان و بعد از آن نواحی و البته فجر را دارد که فرصت مغتنمی است برای زنده نگهداشتن نام استاد.

روانشاد ذوالفقار بیتانه راوی یک مقام شنیدنی بود به نام «دولا» که سال‌های قبل «یدالله» نامی آن را با سرنا می‌نواخت و استاد بیتانه روایت سرنا را به روایت دوتار بدل کرد. دولا مقامی برای باران خواهی و طلب باران است. او تنها راوی «دولا» با ساز دوتار بود. البته فرزندانش هم این مقام را یاد گرفته‌اند و می‌نوازند اما راوی اصلی «دولا» با ساز دوتار خود استاد روانشاد ذوالفقار بود. در خراسان جنوبی نام ذوالفقار با مقام «دولا» پیوند خورده است.

استاد ذوالفقار بیتانه که همواره ارادت خاصی به مولای متقیان حضرت علی علیه السلام داشت در شب شهادت این امام همام و در سن شصت و سه سالگی به دیدار معبود شتافت.

در انتها به عنوان یک پیشنهاد مؤکد تقاضا دارم که مسئولان میراث فرهنگی مقام دولا را به نام استاد ذوالفقار بینانه ثبت ملی کنند.

منبع: مهر