صفحه موسیقی – محسن معراجی : هفته ی اول شهریور ماه ؛ ساعاتی را میهمان استاد مسعود زنگنه بودم . استاد که از محافل هنری دوری گزیده است حرف های بسیاری برای گفتن داشت . از این روی از ایشان خواستم تا گفتگویی داشته باشیم .

استاد مسعود زنگنه مجد ، فوق لیسانس موسیقی خود را در سال 1350 و در دانشگاه رم ایتالیا اخذ نموده است . وی در مقام موزیسین آثار زیادی را برای چهره هایی همچون : کوروس سرهنگ زاده ، منوچهره طاهر زاده ، شهرام ناظری ، نادر گلچین ، سید جلال محمدیان و … ساخته است و بسیاری از چهره های شاخص موسیقی سنتی از شاگردان ایشان بوده اند . این چهره ی برجسته ی هنر ؛ لیسانس حسابداری و لیسانس حقوق از دانشگاه تهران دارد و از سال 1363 به عنوان کارشناس دادگستری فعالیت داشته است .سالار زنگنه کوچک ترین فرزند ِ پسر استاد است که سال آینده آلبوم ” زندگی یک نفره ” را منتشر می کند .

شما را به خواندن این گفتگو دعوت می نمایم .

– شما خودتان را بیشتر موزیسین سنتی می دانید یا پاپ ؟

من موسیقی را با آثار اصیل کُردی شروع کردم و پس از فراگیری کامل به موسیقی سنتی ورود کردم . زمانی که موسیقی سنتی را کامل نمودم توسط شخصی به نام رضا همتی که هم اکنون از بزرگان موسیقی ایران در اروپاست ؛ با موسیقی کلاسیک آشنا شدم . بعد از همه ی این ها خیلی به راحتی برای پاپ ؛ کار کردم . هیچ کاری را بدون علم جلو نبردم .

– من شنیده ام که شما از سنین نوجوانی تنظیم ارکستراسیون انجام داده اید . این همه شوق از کجا نشات گرفته بود ؟

داستان این علاقه مندی شاید برای شما جالب باشد . من کودکی خردسال بودم و در مسیر منزل ما آقای نابینایی ساز شمشال ( ساز محلی )  می نواخت . یکی از آرزوی هایم این بود که آن قطعه ایی که می نوازد را یاد بگیرم و بنوازم . یک روز تمام پول تو جیبی هایم را جمع کردم و برای آن نوازنده بُردم و گفتم به من یاد بده … بعدها که موسیقی را اصولی یاد گرفتم متوجه شدم آن قطعه یک گوشه ایی در دستگاه همایون است . من اولین قطعه ام را در 13 سالگی ساختم . البته آثار آن موقع بیشتر محلی بود و در ادامه من همین موسیقی های محلی را ایرانیزه کردم .

– اولین قطعه ایی که به صورت پاپ تنظیم کردید چه بود ؟

یک آهنگ کُردی بود که برای یک ارکستر پاپ نوشتم و از ساز سنتور در آن استفاده کردم . به نوعی اولین نفری بودم که موسیقی پاپ را با ساز ایرانی تلفیق نمودم .

– از شکل گیری آلبوم ” آلونک ” با صدای مرحوم منوچهر طاهرزاده بگویید .

منوچهر یک استعداد خوب بود که حیف شد از میان ما رفت . وی از شاگردان خود من بود . قطعات زیادی را ملودی سازی کرده بود و برای تنظیم در اختیار من قرار داد . من فقط تنظیم کردم و انتخاب قطعات در آلبوم و … به عهده ی خودش بود . بعدها افرادی همچون ” داریوش . الف ” و ” شاهرخ ” از قطعات همین آلبوم استفاده کردند .

– آلبوم ” آلونک ” پس از انقلاب نیز منتشر شد . با تغییراتی در اشعار و تنظیم مجدد . درباره ی تنظیم های دکتر محمدرضا چراغعلی در این آلبوم دیدگاه شما چیست ؟

من اعتقاد دارم این آلبوم کار خودش را کرده بود . طاهرزاده همان صدا و همان ملودی ها را با تنظیم جدیدتری ارائه کرد . نظر من این بود که آثار جدیدی تولید کند تا اینکه آثار قدیمی را بازسازی نماید . به هر حال آقای چراغعلی هم تنظیم های خوبی انجام دادند . قبل از اینکه تنظیم ها را شروع کنند به کرمانشاه آمد و برای تنظیم مجدد از بنده اجازه گرفت .

– خیلی از چهره های مطرح موسیقی سنتی این روزها چه در مقام خواننده چه در مقام آهنگساز و نوازنده ار دوستان شما و یا از شاگردان شما هستند . اما شما از نام بردن اسامی آنها امتناع می ورزید . چرا ؟

من رسما ً برای رادیو و تلویزیون کار می کردم و به دلیل ریاستم در حوزه ی موسیقی ؛ اکثرا ً با من در تماس بودند تا من با آنها . خب شرایط به نوعی رقم خورده که دوستان گذشته های خود را فراموش کرده اند . من هم نیازی ندارم که بگویم در گذشته فلان آهنگ را برای چه کسی ساخته ام یا فلان نوازنده از شاگردان من بوده است . برای همه آرزوی موفقیت دارم .

– بعد از انقلاب در حیطه ی موسیقی چه فعالیت هایی انجام داده اید ؟

بیشتر تدریس کرده ام . تنظیم استودیویی نداشته ام اما تنظیم کننده و رهبر ارکستر جلال محمدیان ؛ جمشید عزیزخانی و خیلی های دیگر بوده ام و چند کنسرت داخلی و خارجی داشتیم .

– برگردیم به گذشته ! همکاری با مرحوم کوروس سرهنگ زاده چگونه شکل گرفت ؟!

این همکاری مربوط به سال 1345 است . کوروس سرهنگ زاده با خیلی ها نظیر یا حقی و حبیب اله بدیعی کار کرده بود . من برای او یک قطعه را آهنگسازی و تنظیم کردم و چند قطعه ی دیگر را فقط تنظیم انجام دادم .

– تقریبا ً 2 سال پیش ؛ خانمی در آن سوی آب ها ( ش – سپانلو ) ؛ یکی از قطعات شما را بازخوانی کرد و جالب اینکه نامی از شما برده نشد . چه نظری در این باره دارد .

روزی در حیاط خانه ام ؛ در باغچه با گل ها مشغول بودم و این آواز را زمزمه می کردم . سالار ؛ فرزندم گفت : بابا شما از کجا سپانلو گوش دادی ؟ متوجه سوالش نشدم ! بعد از دقایقی برایم توضیح داد و گفتم پسرم این اثر را سالیان پیش من آهنگسازی کرده ام .

این کار عین ِ دزدی است . این هم یک مدل دیگرش ! دزدی ِ هنری ! از من اجازه ایی گرفته شده است و حتی نامی هم از من به میان نیاورده اند …

– چیزی جز تاسف نمی توان گفت . بگذریم !  چه نظری در خصوص پدر ها و پسر های هنرمند دارید ؟ ( استاد محمدرضا شجریان و همایون شجریان ؛ استاد ایرج و احسان خواجه امیری ؛ استاد شهرام ناظری و حافظ ناظری )

هر کسی در هر مرحله ایی با توجه به شناختش نسبت به فرهنگ جامعه و تطابق آن با احساس خودش می تواند در مسیر هنری اش قدم بردارد . چه پدرش هنرمند پُر آوازه ایی باشد چه نباشد . در موسیقی احساس شرط اول است .

– الان در نظر ندارید تنظیم کنید ؟

این روز ها مشغول نوشتن اشعارم هستم . برخی از اشعارم در مدح حضرت امیرالمومنین علی ( ع ) است .  از طرفی هم تدریس ( موسیقی ؛ آواز سنتی و سلفژ ) انجام می دهم و سایر مشغولیات زندگی .

– چه سازهایی می نوازید ؟

سنتور ؛ فلوت ؛ قره نی .

– از قطعه ی قاصدک برایمان بگویید . کاری که خود شما آن را خوانده ایید .

این اثر ملودی و تنظیم و صدای خود بنده می باشد و اگر اشتباه نکنم شعری دارد از منوچهر ناصحی . در تنظیم این قطعه از سازهای ترومبون ، کیبورد ، فلوت ، لید گیتار ، گیتار آکوستیک و  گیتار بیس استفاده کردم . ملوی اصالت ایرانی دارد و تنظیم کاملا ً غربی است . احساسم در این کار خلاصه شده . ( این قطعه را با استاد شنیدیم و حلقه ی اشک در چشمانشان جاری شد ؛ اثری کاملا ً احساسی و زیبا . )

– ممنونم از اینکه وقت خودتان را در اختیار ما قرار دادید . صحبت های پایانی شما را می شنویم .

ما در گذشته بدون توقع و برای دل خودمان کار انجام می دادیم . موسیقی هایی که این روزها در قالب پاپ می شنوم با فرهنگ ما سازگار نیستند . بار علمی ندارند . ما باید موسیقی صحیح را رواج بدهیم نه موسیقی بدون علم و بی اساس . فرهنگ ایرانی باید در روح موسیقی های این دوره حضور داشته باشد تا رنگ و بوی اصالت بگیرند . این صحبت پایانی من بود و از شما هم بابت این گفتگو ممنونم .